طبق آمارهای سازمان بهداشت جهانی (WHO)؛ در سال 2019، دیابت نهمین علت مرگ و میر شناخته شد. جالب است بدانید حدود 1.5 میلیون مرگ و میر به طور مستقیم به دیابت اختصاص دارد. بنابراین با رعایت نکاتی مانند برنامه غذایی هفتگی برای دیابتی ها میتوان از آسیبهای بسیار جدی جلوگیری کرد.
برای دریافت برنامه غذایی و برنامه ورزشی اختصاصی از طریق پکیج های زیر اقدام کنید
برنامه غذایی و تمرینی ۱ ماهه
Original price was: 600,000 تومان.480,000 تومانCurrent price is: 480,000 تومان.برنامه تمرینی و رژیم غذایی ۳ ماهه
Original price was: 1,500,000 تومان.900,000 تومانCurrent price is: 900,000 تومان.آمار روز افزون دیابت در جهان
48 درصد از کل مرگ و میرهای ناشی از دیابت قبل از 70 سالگی رخ داده است. دیابت با گذشت زمان، میتواند به قلب، رگهای خونی، چشمها، کلیهها و اعصاب آسیب برساند. از طرف دیگر عامل اصلی نابینایی، نارسایی کلیه، حملات قلبی، سکته مغزی و قطع اندام تحتانی است.
روند پیشرفت این بیماری به قدری زیاد بوده که سازمان بهداشت جهانی در سال 2021 پیمان جهانی دیابت را راه اندازی کرد؛ یک ابتکار جهانی با هدف بهبود پایدار در پیشگیری و مراقبت از دیابت!
این آمارها نشان میدهد که نه تنها تعداد افراد مبتلا به دیابت روز به روز بیشتر میشوند و سن ابتلا رو به کاهش است؛ بلکه عدم توانایی افراد برای درمان و پیشگیری دیابت به ویژه دیابت نوع دوم که نیاز به اصلاح سبک زندگی دارد را هم نشان میدهد. به بیان ساده افراد دیابتی برنامه غذایی مناسب و فعالیت بدنی مناسبی ندارند. به دلیل اهمیت این مسئله در این مقاله میخواهیم در رابطه با برنامه غذایی هفتگی دیابتی ها صحبت کنیم.
دیابت و اهمیت برنامه غذایی هفتگی دیابتی ها
قبل از هر چیز، بیاید به صورت مختصر با دیابت آشنا شویم. انسولین هورمونی است که قند خون را تنظیم میکند. دیابت یک بیماری مزمن است، یا زمانی رخ میدهد که لوزالمعده انسولین کافی تولید نکند (دیابت نوع یک)؛ یا هنگامی رخ میدهد که بدن نمیتواند به طور موثر از انسولین تولید شده استفاده کند (دیابت نوع دوم).
هایپرگلیسمی یا افزایش قند خون، یکی از عوارض رایج دیابت کنترل نشده است. این بیماری به مرور زمان منجر به آسیب جدی به بسیاری از سیستمهای بدن، به ویژه اعصاب و رگهای خونی میشود.
در سال 2017، 9 میلیون نفر مبتلا به دیابت نوع یک بودند. علت ابتلا به دیابت نوع یک، شناخته شده نیست و ابزاری برای پیشگیری از آن وجود ندارد. اما بیش از 95 درصد افراد مبتلا به این بیماری، دیابت نوع دوم دارند. این نوع دیابت تا حد زیادی نتیجه وزن اضافی بدن و عدم تحرک بدنی است.
مقالات زیادی نشان دادند که اتخاذ سبک زندگی سالم در پیشگیری؛ به تاخیر انداختن شروع دیابت یا حتی درمان آن به ویژه دیابت نوع دوم موثر است. سبک زندگی سالم چهار بخش ساده دارد که مطمئنا همه میدانیم:
- داشتن وزن و بدن سالم
- فعالیت بدنی حداقل 30 دقیقه در روز با شدت متوسط
- رژیم غذایی سالم
- دوری از دخانیات
همان طور که میبینید؛ داشتن رژیم غذایی سالم هم به طور مستقیم و هم به طور غیرمستقیم با کمک به کاهش وزن تاثیرات مثبتی خواهد داشت. بنابراین در ادامه به بحث اصلی برنامه غذایی هفتگی دیابتی ها میپردازیم. برای اطلاعات بیشتر پیشنهاد میکنیم مطالب زیر را مطالعه بفرمایید.
اصول اولیه برنامه غذایی هفتگی دیابتی ها
یک برنامه غذایی خوب برای دیابت برنامهای است که تمام مواد مغذی سالم مورد نیاز را در اختیار شما قرار دهد؛ تنوع داشته باشد و در صورت لزوم به کاهش وزن کمک کند. اما از همه مهمتر برنامه غذایی هفتگی دیابتی ها باید به شما کمک کند تا سطح قند خون را در محدوده هدف نگه دارید. مدیریت سطح قند خون برای زندگی خوب با دیابت و اجتناب از برخی از عوارض آن کلیدی است.
طبق دستورالعملهای تغذیه انجمن دیابت آمریکا در سال 2019، راههای مختلفی برای ایجاد یک برنامه غذایی سالم وجود دارد؛ اما «شواهد رو به رشدی نشان میدهند که الگوهای غذایی کم کربوهیدرات میتواند برای افراد مبتلا به دیابت و پیش دیابت مفید باشد.»
چند اصل مهم در برنامه غذایی هفتگی دیابتی ها
1) قند و کربوهیدراتهای ساده را کاهش دهید
کربوهیدراتهای ساده مانند انواع نان و برنج سفید، پاستا و شکر و همچنین نوشیدنیهای شیرین حتی طبیعی را محدود کنید. اجتناب از آنها اولین قدم برای کنترل قند خون است. این غذاها فیبر کمی دارند و به سرعت هضم میشوند و قند را در خون آزاد میکنند که این مورد باعث افزایش سریع قند خون میشود.
2) مصرف کربوهیدرات کمتر
همان طور که گفته شد وعدههای غذایی کم کربوهیدرات گزینههای مناسبتری برای برنامه غذایی هفتگی دیابتی ها هستند. حتی برخی منابع اعلام کردند که در هر وعده کمتر از 25 گرم کربوهیدرات مصرف کنید.
3) مصرف پروتئین بیشتر
پروتئین به هضم کربوهیدراتها و جذب گلوکز در جریان خون را کند میکند، بنابراین قند خون شما پایدارتر میماند. دفعه بعد که یک تکه نان تست را برای صبحانه انتخاب کردید؛ برای کنترل بهتر قند خون، به جای مربا، آن را با کره بادام زمینی طبیعی یا یک تخم مرغ میل کنید. به عنوان یک قاعده کلی، هر بار که یک غذای کربوهیدراتی میخورید، سعی کنید در کنارش پروتئین هم مصرف کنید.
4) مصرف فیبر بیشتر
فیبر، نوعی کربوهیدرات است که هضم نمیشود و مانند پروتئین، به آرامی تجزیه میشود و از افزایش قند خون جلوگیری میکند. غذاهای پرفیبر مثل کوینوا، نان سبوس دار، بلغور جو دوسر، سبزیجات، لوبیا و عدس است.
5) داشتن روال منظم در وعده های غذایی
سه وعده غذایی در روز با یک یا دو میان وعده پر پروتئین و فیبر بالا به ثابت ماندن قند خون کمک میکند. حذف وعدههای غذایی و سپس زیاده روی منجر به کاهش و افزایش قند خون و گرسنگی بیش از حد میشود.
چه مواد غذایی باید در برنامه غذایی هفتگی دیابتی ها باشد؟
آشنایی با مواد غذایی مناسب در برنامه غذایی هفتگی دیابتی ها میتواند شما را برای تهیه غذا، بهتر راهنمایی کند. همان طور که گفتیم دو نکته مهم در انتخاب مواد غذایی اهمیت دارد؛ اول اینکه مواد غذایی را انتخاب کنید که قند خون شما را تنظیم و مدیریت کند. دوم این مواد غذایی باید به پیشگیری از عوارض دیابت مانند بیماری قلبی کمک کند.
مواد غذایی مناسب برای برنامه غذایی هفتگی دیابتیها
ماهی: ماهیهای چرب حاوی امگا 3 هستند که میتوانند به کاهش التهاب و سایر عوامل خطر بیماری قلبی و سکته کمک کنند. به علاوه، منبع عالی پروتئین هستند که برای مدیریت قند خون مهم است.
سبزیجات دارای برگ سبز: سرشار از مواد مغذی مانند ویتامین C و همچنین آنتی اکسیدانهایی هستند که از سلامت قلب و چشم محافظت میکنند.
آووکادو: کمتر از 15 گرم قند دارد و کیفیت کلی رژیم غذایی را بالا میبرد. همچنین گفته شده که دارای خواص ویژه برای پیشگیری از دیابت است.
تخم مرغ: خوردن یک صبحانه کم کربوهیدرات همراه با تخم مرغ میتواند به افراد مبتلا به دیابت کمک کند. زیرا میتوانند سطح قند خون را در طول روز مدیریت کنند. همچنین از سلامت چشم محافظت میکند و احساس سیری را افزایش میدهد.
دانه چیا: حاوی مقادیر زیادی فیبر است که به کاهش وزن و فشار خون و حفظ سطح قند خون کمک میکند.
با این مواد غذایی یک برنامه غذایی مناسب داشته باشید!
ماست یونانی: ماست یونانی تنها حاوی ۶ تا ۸ گرم کربوهیدرات در هر وعده است. مصرف روزانه ماست به ویژه ماست یونانی 18 درصد خطر ابتلا به دیابت نوع دوم را کاهش میدهد. بنابراین ماست یونانی میتواند انتخاب خوبی برای قرار گرفتن در برنامه غذایی هفتگی دیابتی ها باشد.
مغزها و کره آنها: مصرف آجیلها به ویژه گردو، بادام درختی، پسته و فندق باعث کاهش سطح قند خون، کلسترول بد (LDL)، التهاب و بیماریهای قلبی میشود.
انواع لوبیا: غنی از ویتامینهای گروه B، مواد معدنی مفید مثل کلسیم، پتاسیم، منیزیم و فیبر است. از همه مهمتر شاخص گلیسمی پایینی دارد که برای افراد دیابتی و حتی پیشگیری از دیابت مفید است.
دانه کتان: حاوی نوعی فیبر است که به کاهش التهاب، خطر بیماری قلبی، سطح قند خون و بهبود حساسیت به انسولین کمک میکند.
کلم بروکلی: یک غذای کم کالری و کم کربوهیدرات با ارزش غذایی بالا است. به دلیل داشتن مادهای به نام سولفورافان (sulforaphane) باعث کاهش سطح قند خون میشود.
روغن زیتون: افراد مبتلا به دیابت معمولاً سطح تریگلیسیرید بالایی دارند. روغن زیتون علاوه بر مدیریت قند خون، سطح تریگلیسیرید را کاهش میدهد و دارای خواص آنتیاکسیدانی است.
توت فرنگی: میوهای با قند کم که دارای خواص ضدالتهابی قوی است و به بهبود مقاومت به انسولین کمک میکند.
کدو و کدو حلوایی: پلی ساکاریدهای کدو و کدو حلوایی، تحمل انسولین را بهبود بخشیده و سطح قند خون را کاهش میدهند.
چه مواد غذایی نباید در برنامه غذایی هفتگی دیابتی ها باشد؟
مهم است که بدانید کدام مواد غذایی را نباید در برنامه غذایی هفتگی دیابتی ها بگنجانید. چون بسیاری از غذاها و نوشیدنیها حاوی کربوهیدرات و قند اضافه هستند و میتوانند باعث افزایش سطح قند خون شوند. همچنین بر سلامت قلب تأثیر منفی بگذارند یا به افزایش وزن کمک کنند. برخی از این مواد غذایی عبارتند از:
- نان و غلات تصفیه شده
- نوشیدنیهای شیرین شده با شکر و حتی نوشیدنی های انرژی زا
- غذاهای سرخ شده
- آب نبات
- گوشتهای فرآوریشده مانند سوسیس و کالباس
- آب میوه حتی طبیعی چون فاقد فیبر است.
حالا که با اصول اولیه برنامه غذایی هفتگی دیابتی ها آشنا شدید در ادامه یک برنامه غذایی هفت روزه را با هم بررسی میکنیم.
برنامه غذایی هفتگی دیابتی ها ، روز اول
- صبحانه
یک فنجان ماست یونانی کم چرب + یک چهارم فنجان توت فرنگی + سه قاشق غذاخوری گردو خرد شده
- میان وعده صبح
یک عدد گلابی بزرگ
- ناهار
یک کاسه سالاد سبزیجات به همراه لوبیا سفید و کمی روغن زیتون
- میان وعده عصر
22 عدد بادام درختی بدون نمک
- شام
یک تکه ماهی قزل آلا طعم دار شده با سیر به همراه سیب زمینی و کلم بروکلی پخته
در مجموع: 1513 کالری، 77 گرم پروتئین، 114 گرم کربوهیدرات، 30 گرم فیبر، 91 گرم چربی
برنامه غذایی هفتگی دیابتی ها ، روز دوم
- صبحانه
املت سبزیجات با دو عدد تخم مرغ + یک عدد گلابی بزرگ
- میان وعده صبح
یک سوم فنجان بادام درختی بدون نمک
- ناهار
یک کاسه سالاد اسفناج و توت فرنگی به همراه یک کف دست سینه مرغ گریل
- میان وعده عصر
یک عدد سیب متوسط
- شام
یک عدد سیب زمینی شکم پر با سس سالسا و لوبیا پخته + دو فنجان سبزیجات مخلوط
در مجموع: 1509 کالری، 63 گرم پروتئین، 148 گرم کربوهیدرات، 35 گرم فیبر، 81 گرم چربی
برنامه غذایی هفتگی دیابتی ها ، روز سوم
- صبحانه
یک فنجان ماست یونانی کم چرب + یک چهارم فنجان توت فرنگی + سه قاشق غذاخوری گردو خرد شده
– میان وعده صبح
20 عدد بادام درختی بدون نمک
- ناهار
یک کاسه سالاد اسفناج و توت فرنگی به همراه یک کف دست سینه مرغ گریل
- میان وعده عصر
یک عدد فلفل دلمهای متوسط خلال شده + یک چهارم فنجان هوموس
- شام
یک پیمانه خوراک مرغ و لوبیا سفید به همراه سبزیجات
در مجموع: 1493 کالری، 107 گرم پروتئین، 107 گرم کربوهیدرات، 44 گرم فیبر، 73 گرم چربی
برنامه غذایی هفتگی دیابتی ها ، روز چهارم
- صبحانه
یک لیوان اوتمیل به همراه دارچین و کمی گردو خرده شده + یک عدد گلابی کوچک
- میان وعده صبح
یک عدد پرتقال یا گریپ فروت متوسط
- ناهار
نصف سینه مرغ گریل به همراه اسفناج و سیب
- میان وعده عصر
25 عدد گیلاس
- شام
1 کاسه سالاد یونانی به همراه نصف آووکادو
در مجموع: 1485 کالری، 81 گرم پروتئین، 170 گرم کربوهیدرات، 61 گرم فیبر، 60 گرم چربی
برنامه غذایی هفتگی دیابتی ها ، روز پنجم
- صبحانه
یک عدد نان تست به همراه کره بادام زمینی + نصف لیوان بلوبری یا توت فرنگی
- میان وعده صبح
20 عدد پسته
- ناهار
یک عدد ساندویچ مرغ کوچک به همراه سبزیجات و نصف لیوان ماست یونانی
- میان وعده عصر
یک سیب متوسط برش داده شده با دارچین
- شام
یک کاسه سوپ سبزیجات + 1 عدد نان تست سبوسدار و یک قاشق غذاخوری روغن زیتون
در مجموع: 1195 کالری، 54 گرم پروتئین، 148 گرم کربوهیدرات، 37 گرم فیبر، 49 گرم چربی
برنامه غذایی هفتگی دیابتی ها ، روز ششم
- صبحانه
دو عدد پنکیک جو دوسر + نصف لیوان توت فرنگی + کمی گردو خرد شده و شیره
- میان وعده صبح
یک عدد گلابی بزرگ
- ناهار
یک کاسه سالاد اسفناج و توت فرنگی به همراه یک کف دست سینه مرغ گریل
- میان وعده عصر
یک فنجان شاه توت + یک چهارم فنجان بادام درختی بدون نمک
- شام
یک پیاله تخم مرغ پخته در سس گوجه فرنگی و کلم بروکسل + یک تکه نان سبوسدار
در مجموع: 1518 کالری، 87 گرم پروتئین، 120 گرم کربوهیدرات، 33 گرم فیبر، 83 گرم چربی
برنامه غذایی هفتگی دیابتی ها ، روز هفتم
- صبحانه
یک لیوان اوتمیل به همراه دارچین، نصف موز و یک قاشق غراخوری گردو خرد شده
- میان وعده صبح
15 عدد گیلاس
- ناهار
یک کاسه سالاد کینوا به همراه سبزیجات و لوبیا پخته
- میان وعده عصر
یک سیب متوسط برش داده شده با دارچین
- شام
یک لیوان عدسی + یک تکه نان سبوس دار + یک قاشق غذاخوری روغن زیتون + یه کاسه سبزیجات مخلوط
در مجموع: 1204 کالری، 37 گرم پروتئین، 176 گرم کربوهیدرات، 40 گرم فیبر، 45 گرم چربی
به طور خلاصه
هنگامی که دیابت به خوبی مدیریت نشود، خطر ابتلا به چندین بیماری جدی را افزایش میدهد. اما خوردن غذاهایی که به کنترل قند خون، انسولین و التهاب کمک میکنند؛ میتوانند به طور چشمگیری به پیشگیری و درمان دیابت و کاهش خطر عوارض آن نیز کمک کنند.
البته به یاد داشته باشید که از یک رژیم غذایی مغذی و متعادل پیروی کنید. زیرا در این صورت است که میتوانید قند خون و دیابت خود را مدیریت کنید. همچنین دقت کنید که مثال برنامه غذایی هفتگی دیابتی ها در این مقاله ممکن است با توجه به اهداف و شرایط شما برایتان مناسب نباشد؛ به همین دلیل بهتر است که با یک متخصص مشورت کنید.