گرم کردن
عضلات سرشانه
حرکات کششی
یکی از معیارهای تشخیص کمبود وزن و یا اضافه وزن، محاسبه شاخص توده بدنی یا Body Mass Index است. با محاسبه BMI بهتر می‌توان ریسک ابتلا به بیماری‌های مختلفی مثل فشار خون، بیماری‌های قلبی، دیابت نوع دو، کلسترول بالا، مشکلات کبدی و… را ارزیابی کرد.
نحوه محاسبه BMI
برای اندازه‌گیری BMI فقط باید قد و وزن خودتان را بدانید. در واقع یکی از مزیت‌های استفاده از تست BMI، راحت و بدون هزینه بودن آن است. برای انجام این معادله باید وزن خود را (با واحد کیلوگرم) بر مجذور قد (با واحد متر) تقسیم کنید.
محاسبه BMI کودکان و نوجوانان چگونه است؟
برای اندازه گیری BMI افراد زیر 18 سال علاوه بر اندازه‌گیری قد و وزن، دو فاکتور سن و جنسیت نیز در فرمول محاسبه BMI گنجانده می‌شوند. چرا که درصد چربی بدن در سنین مختلف کودکی و نوجوانی و همچنین بین دختران و پسران متفاوت است.
تحلیل نتایج معادله BMI
براساس عدد حاصل از فرمول محاسبۀ BMI افراد در یکی از دسته‌بندی‌های زیر قرار داده می‌شوند:
- زیر وزن طبیعی: کمتر از 18.5
- وزن طبیعی: بین 18.5 تا 24.9
- دارای اضافه وزن: 25 تا 29.9
- افراد چاق: 30 و بالاتر
مزایای محاسبه BMI چیست؟
با وجود تردیدهایی که درباره میزان اعتبار تست BMI وجود دارد، مطالعات متعدد نشان می‌دهند ریسک بیماری‌های مزمن و مرگ زودرس در افرادی که BMI آن‌ها کمتر یا بیشتر از محدوده نرمال قرار دارد (کمتر از 18.5 یا بیشتر از 30) بیشتر از سایرین است. بنابراین محاسبه BMI برای اطلاع از وضعیت سلامت عمومی می‌تواند موثر باشد.
محدودیت‌های BMI:
شاخص توده بدنی، تفاوت‌های میان چربی اضافه، عضله و استخوان را مشخص نمی‌کند. با استفاده از بی ام آی می‌توان تشخیص داد که وزن بالاست، اما نمی‌توان تشخیص داد که این وزن اضافه، چربی است یا خیر. بنابراین افرادی مثل ورزشکاران که درصد عضلانی بالا و درصد چربی پایینی دارند، به اشتباه دارای اضافه وزن یا حتی چاق دسته بندی می‌شوند.
از طرفی افرادی که با افزایش سن، عضله از دست می‌دهند و وزن بالایی ندارند در دسته افراد سالم قرار داده می‌شوند. برای تشخیص درصد چربی و عضله بدن انجام تست بادی کامپوزیشن یک راهکار جایگزین است. اما این روش هزینه بر بوده و نیاز به تجهیزات دارد. در ادامه دو روش جایگزین ساده که نیاز به امکانات ویژه‌ای ندارند توضیح داده شده است.
روش‌های جایگزین برای محاسبه BMI
اندازه گیری دور کمر:
یک روش دیگر برای ارزیابی سلامت بدن اندازه‌گیری سایز یا محیط کمر است. تجمع چربی در شکم خطرناک‌تر از چربی‌های اضافه در قسمت‌های دیگر بدن است. چرا که احتمال ابتلا به دیابت نوع دو و بیماری‌های قلبی را افزایش می‌دهد. دور کمر بالاتر از 89 سانتی متر برای خانم‌ها و بیشتر از 101 سانتی متر برای آقایان خطرناک است.
نسبت کمر به لگن:
روش دیگری که به جای محاسبه BMI مورد استفاده قرار می‌گیرد، تقسیم کردن اندازه دور کمر به اندازه دور باسن است. طبق اعلام سازمان بهداشت جهانی این عدد برای خانم ها باید کمتر از 0.85 و برای آقایان باید کمتر از 0.9 باشد.
چگونه در محدوده نرمال BMI قرار بگیریم؟
اگر اضافه وزن دارید یا چاق هستید، تنها با کاهش 10 درصد از وزن فعلی‌تان می‌توانید کاهش چشم‌گیری در ریسک ابتلا به بیماری‌های مختلف ایجاد کنید.
در مقابل افرادی که وزن آن‌ها کمتر از محدوده نرمال است معمولا مواد مغذی لازم را دریافت نمی‌کنند. به همین علت این افراد در معرض ابتلا به پوکی استخوان و کم خونی قرار می‌گیرند. همچنین بهبود از بیماری و عفونت‌ها در این افراد دیرتر اتفاق می‌افتد.
چگونگی رسیدن به وزن ایده‌آلی که در محدوده نرمال BMI باشد برای هر شخص متفاوت است. برای مثال یک فرد مبتلا به دیابت و یک فرد مبتلا به کم خونی نیازهای ویژه و متفاوتی دارند. بنابراین توصیه می‌شود با کمک یک متخصص در جهت رسیدن به تندرستی و تناسب اندام گام بردارند.
نتیجه گیری
بی ام ای شما یکی از شاخص‌های نشان دهنده سلامت عمومی شماست. این شاخص برای تخمین میزان چربی بدن که بر ریسک ابتلا به بیماری‌های در حال رشد اثرگذار هستند طراحی شده است. هرچند محاسبه BMI آسان و سریع است اما محدودیت‌هایی هم دارد. در محاسبه این شاخص اندازه‌گیری ویژگی‌هایی مثل سن، جنسیت، نژاد، سبک زندگی و سابقه سلامتی نادیده گرفته می‌شوند.
شاخص توده بدنی بیشتر یک ابزار غربالگری است تا یک روش تشخیص قطعی. بعد از محاسبه BMI اگر در محدوده خطر قرار داشتید، باید مواردی مثل سابقه خانوادگی، سطح فعالیت بدنی و رژیم غذایی را تحت نظر متخصص بررسی کنید.
برای دریافت برنامه غذایی و برنامه ورزشی اختصاصی از طریق پکیج های زیر اقدام کنید
منابع:
Centers for Disease Control and Prevention. Body mass index (BMI)
Centers for Disease Control and Prevention. Defining adult overweight & obesity. Updated June 7, 2021
Sun W, Huang Y, Xian Y, et al. Association of body mass index with mortality and functional outcome after acute ischemic stroke. Sci Rep. 2017;7(1):2507. doi:10.1038/s41598-017-02551-0
Robinson SM. Improving nutrition to support healthy ageing: What are the opportunities for intervention?. Proc Nutr Soc. 2018;77(3):257–264. doi:10.1017/S0029665117004037
Centers for Disease Control and Prevention. About adult BMI
