این روزها افراد زیادی از سایتها و اپلیکیشنهای ارائهدهنده کالری مواد غذایی و فعالیتهای بدنی استفاده میکنند. یکی از پرسشهایی که اکثر افراد به دنبال جواب آن هستند، مبحث کالری چیست و تاثیر این کالری برای دستیابی به وزن سالم است. داشتن اطلاعات کافی در مورد پاسخ به این سوالها میتواند به ما کمک کند تا در طول زندگی خود وزن سالمتری را داشته باشیم.
برای دریافت برنامه غذایی و برنامه ورزشی اختصاصی از طریق پکیج های زیر اقدام کنید
کالری چیست هر آنچه باید در مورد آن بدانید!
به زبان ساده، کالری واحدی است که انرژی را اندازهگیری میکند. معمولاً برای اندازهگیری محتوای انرژی غذاها و نوشیدنیها استفاده میشود. واژه کالری از اوایل قرن نوزدهم مورد استفاده قرار گرفت؛ هنگامی که برای تعریف مقدار گرمای لازم برای افزایش دمای یک کیلوگرم آب از صفر درجه به یک درجه سانتیگراد استفاده شد. دانشمندان آن را به عنوان یک کیلو کالری نامگذاری کردند.
با این حال، استفاده از اصطلاح کیلوکالری در اوایل قرن بیستم، هنگامی که کالری به صورت علمی بر حسب ژول تعریف شد، کمرنگتر شد. به همین دلیل است که در برخی از نقاط جهان، مردم از واژه کیلوژول به جای کیلوکالری استفاده میکنند. یک کیلوکالری معادل 4.2 کیلوژول است.
کالری و کیلوکالری
اصطلاح کالری معمولاً به عنوان کوتاهنویسی برای کیلوکالری استفاده میشود. یک کیلوکالری معادل 1000 کالری است. به طور مثال وقتی میگوییم یک موز 100 کالری دارد یعنی در اصل 100 کیلوکالری یا 100 هزار کالری دارد. کیلوژول معادل کیلوکالری در سیستم بین المللی واحدها است و هر دو را روی برچسبهای تغذیه میبینید.
کالری مواد غذایی چگونه اندازهگیری میشود؟
همان طور که در قسمت اول گفتیم داشتن اطلاعات کافی در مورد کالری یکی از راههای پاسخ به سوال کالری چیست میباشد. شاید برای شما هم این پرسش پیش بیاید که کالری مواد غذایی چگونه اندازهگیری میشوند. با ما همراه باشید در ادامه درباره این مبحث به صورت کامل صحبت میکنیم.
در اواخر دهه 1800، شیمیدان آتواتر (Atwater) و همکارانش سیستمی ابداع کردند تا بفهمند غذاهای مختلف چقدر انرژی یعنی چه مقدار کالری دارند. آن ها نمونههای غذا را سوزاندند و میزان انرژی که به شکل گرما آزاد میشد را ثبت کردند.
با این حال، تمام انرژی موجود در مواد غذایی که میتواند در آزمایشگاه احتراق شود، واقعاً در دسترس بدن قرار نمیگیرد. آن چه دانشمندان آن را انرژی قابل متابولیسم مینامند؛ تفاوت بین انرژی کل غذای مصرف شده و انرژی است که از بدن شما به صورت هضم نشده در مدفوع و ادرار خارج میشود.
در جدول زیر درصد کالری موجود در هر یک از سه درشت مغذی که در واقع قابل سوخت و ساز است نشان داده شده است.
کالری در دسترس | درصد قابل سوخت و ساز | گرمای احتراق | درشت مغذی ها |
4 کالری در هر گرم | 92% | 5.65 کالری در هر گرم | پروتئین |
8.9 کالری در هر گرم | 95% | 9.40 کالری در هر گرم | چربی |
4 کالری در هر گرم | 97% | 4.1 کالری در هر گرم | کربوهیدرات |
درک بهتر کالری؛ پاسخ دقیقتر به سوال کالری چیست ؟
بدن برای زنده نگه داشتن ما و عملکرد طبیعی اندامهایمان به انرژی نیاز دارد. ما به کالری نیاز داریم تا انرژی کافی برای حرکت، گرم ماندن، رشد، کار، تفکر و … را به ما بدهد. حتی گردش خون و هضم ما برای عملکرد خوب به انرژی به دست آمده از کالری نیاز دارد.
وقتی میخوریم و مینوشیم، انرژی را وارد بدن خود میکنیم. بدن ما این انرژی را از طریق حرکات روزمره مصرف میکند، که شامل همه چیز از تنفس گرفته تا دویدن میشود.
اینکه چه مقدار کالری در روز نیاز داریم به سن، قد و وزن، سبک زندگی، میزان فعالیت و چندین عامل دیگر بستگی دارد. برای حفظ وزن ثابت، انرژی (کالری) دریافتی باید با انرژی که از طریق عملکردهای طبیعی بدن و فعالیت بدنی مصرف میکنیم، برابر باشد. تا به اینجا کمی کاملتر به سوال کالری چیست پاسخ دادیم، در ادامه به بررسی طبقهبندی غذاها از نظر کالری میپردازیم. برای محاسبه کالری روزانه خود مقاله زیر را مطالعه کنید.
غذاهای پرکالری
این غذاها از نظر کالری متراکم هستند، به این معنی که تعداد کالری زیادی نسبت به اندازه وعده وجود دارد. غذاهای چرب مانند غذاهای سرخ شده، گوشتهای چرب، روغنها، شیرینیها به عنوان غذاهای پرکالری شناخته میشوند. در حالی که بسیاری از غذاهای پرکالری دارای مواد مغذی، ویتامینها و موادمعدنی کم هستند. غذاهای پرکالری زیادی نیز وجود دارند که به طرز شگفتانگیزی سالم هستند و مصرف آنها در حد اعتدال توصیه میشود.
غذاهای سالمی که کالری بالایی دارند!
- آووکادو (هر کدام 322 کالری)
- کینوآ (222 کالری در هر فنجان)
- آجیل (828 کالری در هر فنجان بادام زمینی)
- روغن زیتون (119 کالری در هر قاشق غذاخوری)
- شکلات تلخ ( 648 کالری در هر تخته)
غذاهای کم کالری
غذاهای کم کالری، کالری کمتری نسبت به اندازه وعده دارند. میوهها و سبزیجات معمولاً از کالری نسبتاً کمتری برخوردار هستند. اساسا غذاهای کم کالری منبع خوبی از فیبر، ویتامینها و مواد معدنی به حساب میآیند. به طور مثال یک پرتقال متوسط تنها 70 کالری دارد اما 116 درصد از نیاز روزانه شما به ویتامین سی را تامین میکند.
دو فنجان کاهو یا اسفناج خرد شده ۱۶ کالری، یک ساقه بزرگ کرفس ۱۰ کالری، ۱ فنجان بروکلی ۱۵ کالری و یک پرتقال ۷۰ کالری دارد. برای آشنایی بیشتر با غذاهای کم کالری مطلب زیر را مطالعه کنید.
غذاهای با کالری خالی
غذاهایی هستند که کالریشان بالا است اما ارزش غذایی کمی دارند یا اصلا ارزش غذایی ندارند. آنها اغلب محتوای چربی یا قند بالایی دارند.
نوشیدنیهای قندی (نوشابههای گازدار)، دسرها و تنقلات با کربوهیدرات (دونات، کیک و کلوچه)، گوشتهای فرآوریشده (سوسیس و کالباس)؛ چربیهای جامد، چاشنیها و سسها، فستفودها و غذاهای ناسالم از جمله غذاهای با کالری خالی هستند.
به این نکته توجه کنید که در مبحث کالری چیست و محاسبه میزان کالری، همه غذاها از جمله غذاهای سالم و کم کالری باید در حد اعتدال مصرف شوند. زیرا حتی غذاهای سالم مثل میوهها نیز مقادیر زیادی قند (فرکتوز) را در اختیار بدن قرار میدهند.
بررسی ویژه جداول ارزش غذایی
استفاده از محصولات رژیمی و سالم مثل شکلاتهای بدون قند، سیس رایس، نانهای حجیم شده و بستهبندی و انواع نوشیدنیها طرفدار زیادی پیدا کردهاند. اما بسیاری از این غذاها دارای مقادیر زیادی افزودنی و قند برای جبران طعم از دسترفته هستند. صرفا بررسی کالری مواد غذایی کافی نیست. توجه به اجزای مختلف در یک محصول غذایی مهم است تا مشخص شود که آیا غذای مذکور باید در رژیم غذایی شما جای داشته باشد یا خیر!
تا به اینجا اطلاعات مربوط به کالری چیست را به دست آوردیم و طبقهبندی آن را شناختیم. در ادامه به بررسی کالری شماری میپردازیم. در ابتدا به این دو پرسش پاسخ دهید. آیا تا به حال کالری شماری کردهاید؟ به نظرتان کمیت کالری مهم است یا کیفیت آن؟
کالری شماری
قبل از شروع هر نوع رژیم غذایی همیشه این سوال مطرح هست که چه مقدار باید بخوریم؟ میدانیم که برای کاهش وزن باید کمتر و برای افزایش وزن باید بیشتر از کالری مورد نیاز روزانه مصرف کنیم. به همین منظور خیلی از افراد به ویژه افرادی که به دنبال کاهش وزن هستند به سراغ کالری شماری میروند. حتی خیلی از متخصصین تغذیه نیز رژیمهایشان را بر این اساس مینویسند.
کالری شماری یک علم دقیق نیست. برخی از روزها بدن به کالری بیشتری نیاز دارد؛ در حالی که در روزهای دیگر به کالری کمتری نیاز دارد. تمرکز منحصراً روی اعداد و وزن ممکن است منجر به اختلال و وسواس در خوردن شود.
به نظرتان باید بیخیال کالری شماری شویم؟
دستورالعملهای رژیم غذایی در طول سالها تغییر کردهاست. تحقیقات بیشتر سمت این مسئله رفتهاند که چه چیزی باید بخوریم تا به وزن مناسب برسیم نه اینکه چه مقدار باید بخوریم!
شواهد تا به امروز نشان میدهد که شناخت بیشتر کالری و پاسخ دقیق به سوال کالری چیست بسیار مهم است. اما تمرکز بر کیفیت غذا بخش مهمی از جلوگیری از افزایش وزن و ترویج کاهش وزن است.
محققان اهمیت کالری را نادیده نگرفتهاند؛ در عوض پیشنهاد کردند که انتخاب غذاهای با کیفیت بالا و کاهش مصرف غذاهای با کیفیت پایین عامل مهمی در کمک به افراد برای مصرف کالری کمتر است. در ادامه برای درک بهتر مفهوم “کیفیت کالری” یک مثال میزنیم.
500 کالری هویج با 500 کالری پاپکورن برابر است؟
مطالعات نشان دادهاند که بین مصرف 500 کالری هویج در مقایسه با 500 کالری پاپکورن تفاوت قابل اندازهگیری وجود دارد. این تا حدی میتواند به تفاوت در نحوه مصرف و فرآوری آنها مرتبط باشد. مثلا هویج به جویدن بسیار بیشتری نیاز دارد و میتواند منجر به سوزاندن کالری بیشتری در طول هضم شود.
مکانیسم چنین تفاوتهایی هنوز به طورکامل بررسی نشدهاند. اما هنگامی که میخواهید بین دو ماده غذایی با مقدار کالری یکسان انتخاب کنید؛ یک انتخاب، مواد مغذی مهمی مانند پروتئین، فیبر، چربیهای سالم، ویتامینها و مواد معدنی را تامین میکند. گزینه دیگر کالری را فقط از قند و چربی اشباع شده و بدون مزایای تغذیهای قابل توجه دیگر تامین میکند.
چند ویژگی که کیفیت کالری غذاها را بالا میبرد!
1) گلوکز به جای فروکتوز
با وجود اینکه فروکتوز و گلوکز کالری یکسانی دارند؛ اما فروکتوز اثرات منفی بسیار بیشتری بر هورمونها، اشتها و سلامت متابولیک دارد.
2) مصرف غذاهای کامل
این غذاها نسبت به غذاهای فرآوری شده انرژی بیشتری برای هضم و متابولیسم مصرف میکنند و به عبارتی اثر حرارتی بالاتری دارند.
3) غذاهایی با پروتئین بالا
کالری پروتئین نسبت به کالری کربوهیدرات و چربی، کمتر چاق کننده است. زیرا پروتئین انرژی بیشتری برای هضم و جذب مصرف میکند. همچنین منجر به کاهش اشتها میشود.
4) غذاهایی با شاخص سیری بالا
غذاهای مختلف اثرات متفاوتی بر سیری و میزان کالری مصرفی شما دارند. این در مقیاسی به نام شاخص سیری اندازه گیری میشود.
5) غذاهایی با شاخص گلیسمی (GI) پایین
شاخص گلیسمی سرعت افزایش قند خون توسط غذا را نشان میدهد. کربوهیدراتهای تصفیه شده و غذاهایی که دارای فیبر کمی هستند، به سرعت هضم و جذب میشوند و منجر به افزایش سریع قند خون و انسولین میشوند.
با این دید به سراغ کالری شماری بروید.
یک بسته چیپس حدودا یک سوم کالری مورد نیاز شما در روز را فراهم میکند. کالری چیپس از نوع کالری خالی به حساب میآید. آیا با دانستن این نکته باز هم آن را در رژیم غذایی خود قرار میدهید؟
کالری شماری باعث افزایش آگاهی تغذیهای شما میشود. بسیاری از مردم از کالری دریافتی روزانه خود و همچنین تاثیراتی که غذاها بر جسم و روحشان میگذارند، بی اطلاع هستند. شمارش کالریها میتواند به افزایش آگاهی در مورد انواع مختلف غذاها تعداد کالری موجود در آنها؛ و اینکه چگونه این کالریها تاثیر متفاوتی بر احساس سیری و حتی خلقیات و روحیه دارند، کمک کند. با همه این اطلاعات شما به راحتی میتوانید پاسخ به سوال کالری چیست را بیابید و زندگی سالمتر داشته باشید.
به طور خلاصه
با مفهوم کالری چیست آشنا شدید؛ اما مهمتر از آن دریافتید که، درست است همه کالریها به یک اندازه انرژی دارند. اما وقتی نوبت به بدن شما میرسد، همه چیز به این سادگی نیست. بدن انسان یک سیستم بیوشیمیایی بسیار پیچیده با فرآیندهای پیچیدهای است که تعادل انرژی را تنظیم میکند.
غذاهای مختلف مسیرهای بیوشیمیایی متفاوتی را طی میکنند؛ که برخی از آنها ناکارآمد هستند و باعث از دست رفتن انرژی (کالری) به صورت گرما میشوند. حتی مهمتر اینکه، منابع کالری مختلف اثرات متفاوتی بر فرآیندهای بیولوژیکی، هورمونها و مراکز مغزی دارند که گرسنگی و رفتار خوردن را کنترل میکنند.
اگر چه کالریها مهم هستند و شمارش آنها آگاهی تغذیهای شما را افزایش میدهند. اما در بسیاری از موارد، تغییرات ساده در انتخاب غذا میتواند به نتایج مشابه یا بهتری نسبت به شمارش کالری دریافتی منجر شود.
با این حال، در پایان انتخاب رویکردی که متناسب با سبک زندگی شما باشد و بتوانید به آن پایبند باشید، بسیار مهم است. چنین رویکردی احتمالاً پایدارترین نتیجه را ارائه میکند.